William Shakespeare‘in York Hanedanı’nın son İngiltere hükümdarı III. Richard’ın kısa hayatını anlattığı; Alman yönetmen Thomas Ostermeier’in idaresinde, yıldız oyuncu Lars Eidinger’in başrolünde oynadığı III. Richard, 28. İstanbul Tiyatro Şenliği kapsamında tiyatroseverlerle buluştu.
Çağdaş tiyatronun dehalarından biri kabul edilen, sahneye koyduğu her yapıtla izleyiciler tarafından büyük coşkuyla karşılandığı üzere tiyatro tarihinde de yeni bir sayfa açan Ostermeier ile topluluğu Schaubühne Berlin, III. Richard ile 10 yılın akabinde şenliğe kapanış oyunu olarak tekrar konuk oldu.
Fotoğraf: Arno Declair
“Bir cet krallığım feda!”
Shakespeare’in birinci oyunlarından biri olduğu düşünülen III. Richard, birçok edebiyat ve tiyatro otoritesi tarafından en kıymetli yapıtlarından biri olarak kabul edilir.
Oyunda; nahoş, sevilmeyen, kambur bir adam olan Richard, İngiltere hükümdarı olmak ister ve maksadına ulaşmak için binbir türlü manipülasyon ve aldatmacayla rakiplerini ekarte eder. Richard, hasta ağabeyi IV. Edward’dan sonra tek varis olarak krallığını ilan etmek için kardeşlerini, yeğenlerini, pozisyonunu teminat altına almak için ağabeyinin kızı Elizabeth’le evlenmek uğruna karısı Anne’yi ve kendisine karşı çıkan herkesi öldürür.
Sonunda tahtın bir diğer varisi Richmond, III. Richard’ın zalim saltanatına karşı koymak için bir ordu kurar, Richard’ı Bosworth Muharebesi’nde öldürür ve tahtı ele geçirir.
Arasız 150 dakika boyunca yoğunluğu hiç azalmayan oyunun sonunda, Richard kaçmak için “Bir at! Bir at! Bir cet krallığım feda!” diyerek savaşta hayatını kaybeder.
Bosworth Muharebesi tarihte, İngiltere’de Lancaster Hanedanı ile York Hanedanı mensupları ortasında yapılan Güller Savaşı isimli iç savaşın son muharebesi olarak ve yeni bir hanedan olan Tudor Hanedanı’nın İngiltere Krallığı’nın idaresine geçmesiyle bilinir.
Lars Eidinger | Fotoğraf: Debora Mittelstaedt
Komediyi, tansiyonu, melankoliyi ve yalnızlığı; güçlü oyunculuğuyla sahneye aktaran Eidinger, dizginlenemeyen iktidar hırsı ve keyifle sergilediği ahlaksızlığına karşın III. Richard’a beklenmedik bir sempati uyandırıyor.
Eleştirmenlerin “karanlıkta bile parlıyor” kelamlarıyla övdüğü yıldız oyuncu, sergilediği performansla oyun sonunda dakikalarca ayakta alkışlandı.
|
Thomas Ostermeier kimdir? 1968 yılında Soltau’da doğdu. Gençliği Landshut’ta geçti. 1992 – 1996 yılları ortasında Berlin’deki Ernst Busch Sahne Sanatları Okulu’nda direktörlük eğitimi aldı. 1995’te, Meyerhold’un biyo-mekanik sistemine uygun olarak Alexander Blok’un The Unknown Woman isimli yapıtını yönetti. Ostermeier, 1996 – 1999 yılları ortasında Berlin’deki Deutsches Theater’de Baracke’nin Sanat Direktörlüğünü yaptı. Burada gerçekleştirdiği üretimler ortasında, Nicky Silver’ın Fat Men in Skirts (1996), David Harrower’ın Knives in Hens (1997), Bertolt Brecht’in Man Equals Man (1997), Alexej Schipenko’nun Suzuki (1997), Mark Ravenhill’in Shopping and F***ing (1998), Richard Dresser’in Below the Belt (1988), Maurice Maeterlinck’in The Blue Bird (1999) isimli yapıtları yer almaktadır. 1998’de, Baracke, Yılın Tiyatrosu mükafatına aday gösterilmiştir. Ostermeier, 1998 ve 1999’da, Hamburg’daki Deutsches Schauspielhaus’da Enda Walsh’ın Disco Pigs ve Marius von Mayenburg’un Fire Face isimli yapıtlarını yönetti. Baracke’deki son üretimi, Alexej Shipenko’nun Suzuki (1998) isimli yapıtıydı.
Ostermeier, 1999 Eylül’ünden beri Schaubühne’de Sanat Yönetimi’nin üyesi ve Daimi Direktördür. Ayrıyeten, Marieluise Fleisser’in The Strong Tribe isimli yapıtını Münchner Kammerspiele’de (2002), Jon Fosse’un The Girl on the Sofa isimli yapıtını Edinburgh Memleketler arası Festivali’nde (2002), Henrik Ibsen’in The Master Builder isimli yapıtını Viyana’daki Burgtheater ismine (2004), Rainer Werner Fassbinder’in The Marriage of Maria Braun (2007) ve Herbert Achternbusch’un Susn (2009) isimli yapıtlarını Münchner Kammerspiele’de ve Henrik Ibsen’in Ghost isimli yapıtını Toneelgroep ile birlikte Amsterdam’daki Stadsschouwburg’da (2011) yönetmiştir. Knives in Hens (1997), Shopping and F***ing (1998), Nora (2003), Henrik Ibsen’in yapıtı Hedda Gabler (2005) ve The Marriage of Eva Braun (2008) ile Berlin’deki Theatertreffen’e davet edilmiştir.
Çok sayıda memleketler arası ödül almıştır. Bunlar ortasında Taormina’da aldığı Europe Prize New Theatrical Realities (Avrupa Yeni Tiyatro Gerçeklikleri) mükafatını (2000), Nora için aldığı Nestroy Ödülü’nü ve Siyaset Ödülü’nü (2003) sayabiliriz. 2004’te, Avignon Festivali’nde Artiste Associé oldu. 2009’da, Henrik Ibsen’in John Gabriel Borkman isimli oyunu Fransa’nın Grand Prix de la Critique mükafatını, William Shakespeare’in Hamlet isimli oyunu da Barselona Critics Prize mükafatını aldı. Ostermeier’e, birebir yıl, Fransa’nın Kültür Bakanlığı tarafından Officier des Arts et des Lettres unvanı verildi. 2010’da, Alman-Fransız Kültür Kurulu’nun başkanı seçildi. The Cut isimli üretimi, 2010 yılında Torun’da (Polonya) düzenlenen milletlerarası tiyatro şenliğinde eleştirmenler mükafatını aldı. 2011 yılında Venedik’te gerçekleştirilen Bienal çerçevesinde yer alan 41’inci Tiyatro Festivali’nde Altın Aslan Hayat Uzunluğu Muvaffakiyet mükafatını aldı. Ayrıca 18. İstanbul Tiyatro Şenliği onur mükafatına de layık görülen Ostermeier’in üretimleri bütün dünyada turnelere çıkmış, Adelaide, Atina, Avignon, Barcelona, Bordeaux, Brüksel, Caracas, Kopenhag, Dublin, Hong Kong, Krakow, Lizbon, Londra, Madrid, Marsilya, Melbourne, Moskova, Napoli, New York, Omsk, Oslo, Ottawa, Paris, Prag, Québec, Reims, Rennes, Seul, Sydney, Tayvan, Tel Aviv, Tokyo ve Viyana’da sahnelenmiştir.
|
