Elon Musk, USAID’e karşı çok ses getiren darbesinden sonra, Rusya ve Ukrayna gazetecilerinin fonlarının kesildiğini belirtti. Ukrayna gazetecileri başta olmak üzere foncular tepkili… USAID’in fonladıkları ortasında Türkiye’den de medya kuruluşları var.
MUSK’IN USAİD’E KAYYUM ATAMASI
Amerika Birleşik Devletleri Hükümet Verimliliği Bakanı, Elon Musk, ABD Memleketler arası Kalkınma Ajansı’nın (USAID) başına kayyum atadı. USAID’i, hem devlet içinde hem de milletlerarası alandaki gayrı legal faaliyetlerin ve cürümlerin sorumlusu olarak ilan etti… çalışanlarını tasfiye etti ve bütün kaynaklarına el koydu. Kelam konusu kaynak transferinin başında çeşitli ülkelerde “Bağımsız medyaya destek” paravanıyla gazetecilerin fonlanması var.
UKRAYNA GAZETECİLERİ EN BÜYÜK KAYBEDEN
Musk, dün X hesabından, “USAID dondurulunca Rusya ve Ukrayna’daki bağımsız gazeteciler fonsuz kaldı” tabirini paylaştı.
RIA South/RIA Melitopol internet sitesinin baş editörü Svitlana Zalizetska, bütçesinin bir kısmının USAID’den geldiğini söyledi. Bu site Ukrayna denetimindeki Zaporizhia’dan haber veriyordu. Zalizetska, fonlamayı şöyle savundu: “Bizimki üzere medya kuruluşları ortadan kalkarsa, tüm memleketler arası toplum ve Ukraynalılar işgalde neler olup bittiğine dair bilgi alamayacak. Memleketler arası toplum, işgal altındaki Ukrayna toprakları hakkında bilgiyi Ukraynalı gazetecilerden değil, Rus propagandacılardan alacak.”
30’U AŞKIN ÜLKEDE FON ÇALIŞMASI
Bu duruma birinci reaksiyon gösterenlerden birisi de Hudut Tanımayan Gazeteciler (RFS) oldu. RFS, dört gün evvel kararı kınayan açıklamasında, USAID’in 2023’te 30’u aşkın ülkede 6 bin 200 gazetecinin eğitim alması ve desteklenmesi için fon sağladığı kaydetti. Devlete bağlı olmayan 707 haber kuruluşu ve medya alanından 279 sivil toplum kuruluşuna yardım sağladığını söz etti.
USAID’İN 2023 BÜTÇESİNDE AYRILAN KAYNAK
ABD Dışişleri Bakanlığı’nın 2023 mali raporuna nazaran USAID’in 2023 bütçesi içinde yalnızca “demokrasiyi yüceltmeye” ayırdığı kaynak 3,2 milyar USD, yani 110 milyar TL. Bu para, ABD’deki Chrest Vakfı üzere vakıflar ve AB devletlerinin fonları üzerinden dünyadaki işbirliği yapan kurumlara dağıtılıyor. Fon dağıtımında faal olan üst örgüt ise Ulusal Demokrasi Vakfı (NED). ABD’nin dış siyaset çıkarları doğrultusunda, NED’in işaret ettiği kurumlar hangileriyse, vakıflar ve devletler kaynakları oraya yönlendiriyor. Bunların başında da medya kuruluşları geliyor.
TÜRKİYE’DEKİ FONCULAR KİMLER
Söz konusu medya organlarından kimileri da Türkiye’de faaliyet gösteriyor. Chrest Vakfı, 2021 yılındaki bir raporunda bu medya organlarının da yer aldığı fon listesini açıklamıştı. Vakfın fon sağladığı kurumlar ortasında Medyascope, Mezopotamya Vakfı, Anadolu Kültür Derneği, Hrant Dink Vakfı, Filmmor Bayan Kooperatifi, 140Journos, , İstanbul Kültür Sanat Vakfı, Serbestiyet, Hafıza Merkezi, Sivil Sayfalar, Sabancı Üniversitesi, Bağımsız Gazetecilik Platformu P24, Yerde Adalet Derneği, İktisat ve Dış Siyasetler Merkezi (EDAM) ile TESEV, Türkiye Aile Sıhhati ve Planlaması Vakfı (TAPV), Yurttaşlık Derneği ve Diyarbakır Siyasal ve Toplumsal Araştırmalar Enstitüsü (DİSA) bulunuyordu.
AKTARILAN FONLARIN BÜYÜKLÜĞÜ
Söz konusu foncu medya organları ortasında pastanın büyüğünü alan birkaç kurum öne çıktı. Örneğin Chrest Vakfı, Norveç ve İsveç; Ruşen Çakır’ın sahip olduğu Medyascope’a 2016-2023 ortasında 22 milyon 900 bin TL verdi. Bir başka ihya edilen kurum, Bianet. İsveç devleti Bianet’e 2007-2023 ortasında 335 milyon TL hibe etti.
Musk’un USAID’e yönelik operasyonu artık, fonlar sayesinde varlık gösteren bu kurumları endişelendiriyor. Kaynakları kesildiğinde foncu medyanın ne yapacağı merak konusu.
İÇİŞLERİ BAKANLIĞININ MÜDAHALESİ
İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü, 2021 yılında, Cherst Vakfı tarafından Türkiye’de faaliyet gösteren STK’lara bağışta bulunulduğu haberlerine ait basın açıklaması yapmıştı. Açıklamada şöyle denilmişti: “Söz konusu derneklerin yapılan kontrolleri sonucunda; kimi dernekler tarafından, dernekler kanunu ve ilgili mevzuata ters hareket edildiği ve öngörülen yükümlülüklerin yerine getirilmediği, vergi kanunlarında belirtilen temel ve yollara uyulmadığı tespit edilmiş ve ilgili dernek yöneticileri hakkında isimli ve idari merciler tarafından gerekli süreçlerin yapılması talep edilmiştir.”
Odatv.com